Herkes en azından bir kez eğrelti otları gibi bitkiler hakkında bir şeyler duymuştur. Bu bitkilere her yerde rastlanır ve dünyadaki en eski organizmalardan bazılarıdır. Milyonlarca yıllık evrim boyunca, çeşitli biyotoplarda hayatta kalmayı öğrenmişler ve farklı bir görünüm kazanmışlardır. Bazı eğrelti otu türleri akvaristlikte kullanıma girmiştir. Makalemizde bu bitkilerden bahsedeceğiz.
İçindekiler
Genel bilgiler
Akvaryum eğrelti otları inanılmaz derecede farklı bir canlı organizma grubudur. Akvaristler tarafından yüksek dekoratif nitelikleri ve yetiştirme konusundaki zahmetsiz oluşlarından dolayı takdir görürler. Eğrelti otları yeni başlayan akvaristler için mükemmel bir seçimdir, ancak sıklıkla profesyonel akvaristlikte da yer edinmişlerdir.
Eğrelti otları, yüzen ve sabitlenmiş olmak üzere iki gruba ayrılabilir. Yüzen eğrelti otları suyun yüzeyinde olmayı tercih ederler ve çoğu zaman minyatür boyutlara sahiptirler. Örneğin Salvinia ve Azolla cinsinin temsilcileri bu gruba dâhildir. Diğer türler alt tabakaya sabitlenmeyi gerektirir ve oldukça fazla büyürler. Örnek olarak, kanat şeklinde eğrelti otu veya Tayland eğrelti otu verilebilir.
Eğrelti otları, Altın veya Malavi Cikletleri gibi otçul balıkların bulunduğu bir akvaryumun dekorasyonunda kullanılabilecek birkaç bitkiden bazılarıdır. Çoğu türün yoğun yaprakları, balıklarda gastronomik ilgiye neden olmaz. Aynı zamanda eğrelti otları, diğer canlı bitkiler gibi, bir takım önemli işlevleri yerine getirirler: zararlı bileşikleri emerler, gaz değişimine katılırlar, doğal barınaklardır, tropikal ve soğuk su akvaryumları için mükemmel bir dekorasyondur. Yüzen türler, bazı balık ve bitki türlerine faydalı olacak doğal bir yarı gölge oluşturulmasına imkan sağlar.
Dış görünüş
Çeşitli eğrelti otu türlerinin dış görünüşü önemli ölçüde farklıdır. Grupta, yaprakları zorlukla 3 cm’ye ulaşan minyatür türler (Salvinia) ve kolayca 20-30 cm’ye kadar büyüyebilen büyük temsilcilere rastlanır. Türlerin çoğunluğundaki yapraklar serttir. Sabitlenmesi gereken türlerde, akvaristlerin bitkileri dalgaların karaya attığı odunlara, taş veya diğer dekorlara bağladığı belirgin bir köksap vardır.
Eğrelti otlarında “vaiya” olarak adlandırılan yapraklar çoğunlukla hoş bir yeşil renge sahiptir.
Yaşam alanı
Akvaristlikte kullanılan eğrelti otları, gezegenimizin çeşitli bölgelerinde yetişir. Çoğu tür tropikal ve subtropikal bölgeleri tercih eder, ancak bazıları daha serin iklimlerde de kendilerini iyi hisseder.
Eğrelti otları çoğunlukla yavaş akıntılı veya durgun su kütlelerinde (göletler, göller) bulunur. Münferit türler hem tamamen batmış olarak hem de kısmen su basmış yerlerde yaşayabilirler. Yüzen eğrelti otları genellikle yabani ot olarak kabul edilir, çünkü kısa süre içinde rezervuarın önemli bir alanını kaplayabilir ve hidrokimyasal parametrelerini değiştirebilirler.
Eğrelti otları türleri
Karolin Azolla (Azolla caroliniana)
Azolla, Amerika kıtalarının tropikal ve subtropikal su kütlelerinde yaşar. Bu, yaklaşık 2 cm büyüklüğünde yüzen bir eğrelti otudur. Yaprakları dantellere benzer ve kiremit gibi konumlanır. Yaprakların stomalarına yerleşen siyanobakterilerle simbiyozu bitkinin özelliklerinden biri olarak belirtilebilir. Akvaryumda gölgeleme oluşturmak ve yavrular için bir sığınak olarak kullanılır. Ancak yetiştirmesinin karmaşıklığı nedeniyle oldukça nadir görülür.
Lineat lomariopsis (Lomariopsis lineata)
Lomariopsis lineata’nın sıra dışı bir yapısı vardır. İnce ve dardır ve bir topak haline getirilmiş şeritlere benzer. Eğrelti Otunun anavatanı Güneydoğu Asya’dır. Rizoidlerin yardımıyla çeşitli substratlarda tutulabilir. İyi koşullarda hızla büyür. Bitki parlak aydınlatma gerektirmez. Narin yaprakları balıklar tarafından yenebilir.
Marsilya (Marsilea sp.)
Ayırt edici özelliği dört yapraklı bir yoncayı andıran ilginç bir yaprak plakası olan eğrelti otları cinsidir. Temsilcileri tüm kıtalarda yaygındır. Çoğunlukla toprak örtücü bitki olarak kullanılır. Parlak aydınlatmayı sever, aksi takdirde esner ve güzel bir çim yaratma şansı yok olur. Büyüme oranı düşüktür, sık budama gerektirmez. Köksap bölünmesiyle çoğalır.
Bolbitis Eğrelti Otu (Bolbitis sp.)
Bu cins 50’den fazla türü içerir, bunlardan ikisi akvaristlikte yaygın olarak kullanılmaktadır: Bolbitis Heudelotii ve Bolbitis Heteroclita. Kökeni Asya ve Afrika’dan gelmektedir. Yapraklar hem bütün hem de parçalı olabilir, çoğunlukla oldukça yoğundurlar. Bolbitisler bakım konusunda zahmetsizdirler, düşük ışıkta bile iyi büyürler.
Hint Eğrelti Otu (Ceratopteris thalictroides)
Asya’da, Amerika’da ve Avustralya’da bulunan yaygın bir türdür. Nehirlerin kıyısında yetişir ve tamamen suya daldırmayı kolaylıkla tolere eder. Büyük bitkilere dâhildir, sürgünler 40-50 cm’ye kadar büyüyebilir. Kesikli yapraklarıyla en popüler formdur. Parlak aydınlatmayı sever. Üreme, köksapın bölünmesinin yanı sıra yaşlı yapraklarda oluşan yavru bitkilerin ayrılmasıyla da mümkündür.
Kanat Şekilli Eğrelti Otu (Ceratopteris pteridoides)
Doğada Güney ve Orta Amerika’da yetişir. Durgun su kütlelerini tercih eder. Yaprakları çok büyüktür, kenarlarda güçlü bir şekilde kesiklidir, açılmış bir lahana kafasına benzer, bu nedenle bitki bazen “su lahanası” olarak da adlandırılır. Sabitlenmiş ve yüzen bir bitki olarak kullanılabilir. Parlak aydınlatmayı sever. Eğrelti Otu, ana bitkide oluşan sürgünlerin yardımıyla çoğalır.
Tayland Eğrelti Otu (Microsorum pteropus)
Kökeni Güneydoğu Asya’dan gelmektedir. En popüler akvaryum eğrelti otlarından biridir. Sert yapraklardan dolayı otçul balıklarla birlikte yetiştirmek için çok uygundur. Yaprakları bütündür, 15-30 cm uzunluğundadır, karakteristik dalgaları vardır. Akvaryumlarda güzel yoğun çalılıklar oluşturur. Akvaryumun orta veya arka planında bulunur. Bitkinin toprağa dikilmesi tavsiye edilmez, dekorlara sabitlemek daha iyi olacaktır. Bakımı kolaydır, ölçülü aydınlatmada iyi büyür. Köksap parçalarıyla ve yapraklardaki “yavrular” ile üreme mümkündür.
Tayland Windelova Eğrelti Otu (Microsorum pteropus “Windelov”)
Yaygın olarak bilinen Tayland Eğrelti Otunun seleksiyon formudur, ayırt edici özelliği yaprakların üst kısmının güçlü bir şekilde dallanmasıdır. Benzerlik nedeniyle bitki bazen “geyik boynuzu” olarak da adlandırılır. Yaprakların uzunluğu ortalama, maksimum 15-20 cm’dir. Köksaplar substratlara gayet iyi sabitlenir. Bakım konusunda zahmetsizdir, parlak aydınlatma gerektirmez. Büyüme oranı düşüktür, eğrelti otu yavaş bitki yetiştiricileri için çok uygundur. Köksapın ve yaşlı yapraklardaki yavru bitkilerin bölünmesi yoluyla çoğalır.
Üçgen Eğrelti Otu (Microsorum pteropus “Trident”)
Tayland Eğrelti Otu formlarından biridir. Bu bitkinin özelliği, uzun yaprakların üst kısımlarının bir üçgen gibi parçalı olmasıdır. Yapraklar parlak yeşil renktedir. Yetiştirme koşulları için özel talepler getirmez. Orta derecede veya parlak aydınlatma tercih edilir. Su parametreleri önemli bir rol oynamaz. Köksapın bölünmesiyle ve yapraklardaki “yavruların” ekilmesiyle çoğaltma.
Tayland Dar Yapraklı Eğrelti Otu (Microsorum pteropus “Narrow”)
Tayland Eğrelti Otunun uzun ve dar yaprakları olan seleksiyon formudur. Güzel yemyeşil çalılar oluşturur. Otçul balıkların bulunduğu akvaryumlarda kullanmak mümkündür. Bitkinin toprağa dikilmemesi, dekorlara bağlanması iyi olacaktır. Aydınlatma ve aynı zamanda su parametrelerine ilişkin özel talepleri yoktur. Büyüme hızı yavaştır. Vejetatif üreme: 4-6 yaprağın bulunduğu köksapın bir kısmını ayırmak ve yeni bir yere dikmek gereklidir.
Salvinia (Salvinia sp.)
Minyatür yüzen eğrelti otları cinsidir. Yapraklar üçlü sarmallar halinde toplanmıştır. Bunlardan ikisi yüzeyde, üçüncüsü ise su altında bulunur. Bu güçlü bir şekilde bölünmüştür ve köklerin işlevini yerine getirir. Yaprakların büyüklüğü 1 ila 4 cm arasında değişir. Bahçe havuzlarını süslemek için ve gölgeleme oluşturmak için akvaryumlarda kullanılırlar. Parlak aydınlatmayı sever. Rahat koşullarda çok hızlı büyür. Yaprakların tabanındaki tomurcuklardan gelişen sürgünler yardımıyla vejetatif olarak çoğalır.
Bakım ve yetiştirme
Eğrelti otları her türlü hacimdeki akvaryumlarda yetiştirilebilir. Büyük türler çoğunlukla orta ve arka planda kullanılır. Alt tabakaya bir misina veya iplik yardımıyla sabitlenmelidirler. Yüzen türler için buna gerek yoktur. Marsilya Eğrelti Otu genellikle toprak örtücü bitki olarak kullanılır.
Toprağın özelliklerinin eğrelti otlarının büyümesi ve gelişimi üzerinde belirgin bir etkisi yoktur. Türe bağlı olarak orta derecede veya parlak aydınlatma gereklidir. Her iki durumda da Tetra LightWave Complete Set aydınlatma kullanılabilir. İlave CO2 verilmesine gerek yoktur ve bunun yerine, kolayca erişilebilen formda karbon içeren Tetra CO2 Plus düzenleyici kullanılabilir. Eğrelti otları, Tetra PlantaMin gibi sıvı gübrelerin uygulanmasına iyi tepki verir, çünkü böylece besin maddelerinin çoğunu doğrudan sudan alırlar.
Popüler eğrelti otlarındaki büyüme oranı düşüktür, bu nedenle sık sık budamaya ihtiyaç duymazlar. Arada sırada çok büyümüş çalıları inceltmek yeterli olur. Yüzen türler elle çıkarılmalı veya otçul balıkları beslemek için bırakılmalıdır.
Eğrelti otlarının su parametrelerine karşı özel talepleri yoktur. Çoğu tür, 20 ile 28°C arasındaki sıcaklıklarda, nötre yakın (pH= 6.5-7.5) ve 5-20 Dgh sertlikteki suda yaşayabilir.
Düzenli su değişimini (haftalık % 20) ve uygun bir filtre kullanmayı unutmayın. Birçok eğrelti otunun bakımı yosun kirlenmesi açısından kritiktir, bu nedenle akvaryumdaki dengeyi izlemek önemlidir.
Çoğaltma
Eğrelti otlarını evde çoğaltmanın en yaygın yolu vejetatif yöntemdir. Bunun için, birkaç yaprağın olduğu köksapın bir kısmını ayırmak ve yeni bir yere dikmek yeterlidir. Tayland Eğrelti Otunun başka bir ilginç özelliği de yaşlı yapraklarda genç bitkilerin yetişeceği tomurcukların oluşabilmesidir. Ana yaprak tamamen parçalandığında, küçük filizler yüzeyde yüzer ve büyüyen köksap bitkiyi dibe çekene kadar orada yüzer.
Eğrelti otları sporlu bitkileridir. Ancak zorlukları nedeniyle, bu tür üreme akvaryum kültüründe neredeyse hiç kullanılmaz.