Veel kinderen willen een eigen huisdier. Maatschappelijk werkster Cornelia Dilly laat deze droom uitkomen voor kinderen en jongeren op de dagopvang van de jeugdzorginstelling ‘Haus am Kirschberg’ in de Duitse deelstaat Hessen. Kinderen kunnen een eigen vis – of garnaal – uitzoeken en met behulp van hun watervriendjes levenslessen leren.
Hoeveel garnalen en vissen heeft u op dit moment?
Alle kinderen die bij ons komen, kunnen een watervriendje uitkiezen als ze dat willen. Op dit moment hebben we zo’n twintig vissen van allerlei soorten, waaronder neontetra’s, guppy’s en black molly’s. En niet te vergeten twee garnalen en tal van waterslakken.
Hoe kwam u op het idee om vissen als huisdier aan te bieden?
De kinderen en jongeren in de dagopvang wilden graag een eigen huisdier. Maar omdat we in de zomervakantie vier weken gesloten zijn en een van de kinderen allergisch is voor dierenharen, was het duidelijk dat een cavia of konijn geen optie was. Ik heb zelf al jarenlang een aquarium en weet hoeveel onderhoud dat vergt. Dus namen we de kinderen mee naar een aquarium in de buurt. Daar waren ze allemaal heel enthousiast over. Een aquarium leidt bovendien nauwelijks tot vuil en niet tot allergieën. En het zorgt voor de juiste mate van nabijheid en afstand tussen de kinderen en de vissen.
Nabijheid en afstand?
Ja. Ik heb bijvoorbeeld ook een opgeleide therapiehond die ik meeneem naar de dagopvang. Maar dan moet ik erg opletten dat de kinderen en jongeren goed met hem omgaan. Bij vissen is dat veel gemakkelijker omdat er altijd aquariumglas tussen zit.
Dus kijken, maar niet aankomen?
Precies! En de kinderen vinden het ontzettend leuk om naar de dieren te kijken. Ze houden nauwkeurig bij hoe de vissen zich ontwikkelen. We hebben ook boeken en andere materialen aangeschaft, zodat de kinderen en jongeren meer over hun huisdier kunnen lezen. Het is vooral leuk als er jonkies in het aquarium zitten. De kinderen gaan op zoek naar de kleine visjes. Ze praten ook over hun dieren en wisselen ervaringen uit in de groep. Sommige kinderen geven hun vis ook een naam.
De kinderen bouwen dus een band op met ‘hun’ dieren?
Ja, ook al is het ‘maar’ een vis, ze bouwen er een band mee op. En met een naam geven ze hun dier ook een persoonlijkheid en eigenschappen. Zo ontstaat er een band en een soort vriendschap met de aquariumbewoner, waar de kinderen dan hun problemen en zorgen aan kwijt kunnen. Ze nemen verantwoordelijkheid en verzorgen regelmatig een levend wezen. De kinderen leren echt ontzettend veel.
Wat dan zoal?
Ze leren om elke dag voor een levend wezen te zorgen en verantwoordelijkheid te nemen. Daarbij horen ook bepaalde taken: volgens een schema moeten ze het aquarium schoonmaken en het filter en de waterplanten controleren. De kinderen en jongeren met keukendienst hebben elke dag de taak de vissen te voeren. Deze rituelen geven structuur aan hun dagelijkse leven en zorgen tegelijk voor een stukje onthaasting en rust. En de kinderen en jongeren vinden het ook fijn dat hun een taak wordt toevertrouwd. Daardoor voelen ze zich geaccepteerd en gewaardeerd.
En wat gebeurt er als een vis sterft?
De kinderen vinden het natuurlijk moeilijk als hun eigen vis doodgaat. Meestal willen ze dan zelf hun vis uit het water halen. Die wordt dan in een papieren servet gewikkeld en op een speciaal plekje in de tuin begraven. Als ze willen, kunnen de kinderen bloemen voor de vis neerleggen of een afscheidsbrief schrijven. Het is een soort kleine ‘begrafenis’.
Dat klinkt verdrietig.
Ja, maar dit biedt ook een kans. Ooit zullen de kinderen en jongeren afscheid moeten nemen van iemand van wie ze houden. En zo hebben ze de mogelijkheid om dit al te ervaren met een levend wezen. Ze leren hoe het is om iets dierbaars te verliezen. En wij als begeleiders kunnen ze hierbij ondersteunen. Later kunnen ze hierdoor wellicht beter met zulke ervaringen overweg. De kinderen troosten elkaar ook. Dat is ook heel waardevol en geeft vertrouwen en houvast binnen de groep.
En daarna?
Vaak willen de kinderen daarna weer een nieuw dier. Ze hebben het gevoel dat ze iets missen en willen graag weer voor een levend wezen zorgen. Ze mogen dan een nieuwe vis uitzoeken en een naam geven, en kunnen zich dan weer volledig richten op de dagelijkse verzorging.