Akvaryumun kralları – gezegendeki en güzel akvaryum balıklarından olan Diskuslar (Symphysodon sp.) bu ismi hak etmişlerdir. Bu balıklar özellikle çok sayıda türündeki son derece sıra dışı, neredeyse yuvarlak gövde şekilleri ve büyüleyici renkleri sayesinde hemen göze çarpmaktadır. Balıklar yassı, disk benzeri gövdeleri nedeniyle Diskus olarak adlandırılmışlardır.
İçindekiler
Genel bilgiler
Türün adı iki Yunanca kelimeden oluşur symphysis – “kaynaşmış” ve odon – “diş”. Bu, üst ve alt çenelerin birleşiminde bulunan dört uç dişin bir diğerinin altında yer almasıyla bağlantılıdır. “Diskus” adı daha sonra ortaya çıkmıştır. Bu kelime Antik Yunan’da yarışma için fırlatılan düz bir araç anlamına geliyordu.
Diskusların belirli özel bir bakımı vardır: kararlı su parametreleri, yüksek sıcaklık, besleme için büyük kap ihtiyacı. Çok hassas olarak adlandırılabilirler, bu durum da birçok akvaryumcuyu bu büyüleyici balıkları beslemekten caydırır. Diskusların düşük bağışıklığı doğal habitatları ile ilişkilidir. Amazon Nehri havzasındaki su çok yumuşak ve asidiktir, çok sayıda tanen madde içerir. Bu suda mikroorganizmaların çoğalması zordur, bu nedenle Diskuslar enfeksiyonlara gerektiği şekilde cevap veremezler. Böylelikle Diskuslar, akvaryumda meydana gelen tüm süreçleri mükemmel bir şekilde anlayan deneyimli akvaryumcuların beslemesi için önerilmektedir.
Diskus ilk kez Avustralyalı bilim adamı Johan Natterer’in Brezilya’ya yaptığı bir gezi sırasında tanımlandı. Bu, 1833 yılında daha önce bilinmeyen bir balık örneğinin Rio Negro nehrinde yakalanmasından sonra oldu. Johan Jacob Heckel Diskuslar için yapılan araştırmalara büyük katkıda bulunmuştur, cins ismi olarak Symphysodon’u öneren de o olmuştur.
İlk canlı Diskuslar 20. yüzyılın ortalarında Avrupa’ya getirildi. Şu anda, balıkların özel tesislerde kitlesel olarak yetiştirilmesi sayesinde, hemen hemen her ülkede bunları satın almak hiç de zor değildir. Ancak Diskusların fiyatı en yüksek balıklardan biri olmaya devam ettiğini de belirtmek gerekir. Özellikle de eğer nadir bir renk varyasyonu söz konusuysa.
Dış görünüş
Diskusların gövdesi diske benzeyen bir formdadır ve yanlardan çok güçlü bir şekilde sıkıştırılmıştır. Öyle ki; balığa kuyruk yüzgecinin yan tarafından bakıldığında, kafanın yanlarından çıkıntı yapan iki gözü görebilirsiniz. Bu gözler büyüktür ve küçük bir kafa üzerinde bulunurlar. Yüzgeçler şeffaf olabilir veya gövde ile aynı renkte lekeleri olabilir. Kuyruk yüzgeci yelpaze şeklindedir, sırt yüzgeçleri ve anal yüzgeçler baştan kuyruğa kadar uzanır. Karın yüzgeçleri uzamıştır. Yetişkin bir erkek Diskus’ta belirgin olan çıkıntılı bir alın görülebilir. Renkleri son derece çeşitlidir ve belirli cinslere özgüdür, ancak her zaman muhteşemdir. Renkler Balıkların ruh durumuna bağlı olarak değişebilir: gövdenin her yerinde çok renkli şeritler görülebilir veya kaybolabilir. Diskus akvaryumda 25-30 cm’ye kadar büyüyebilir.
Yaşam alanı
Diskusların anavatanı Güney Amerika nehirleridir. Bunlara Amazon Nehri havzasında rastlanabilir. Bu nedenle Diskuslara Brezilya, Kolombiya, Venezuela ve Peru gibi ülkelerde rastlanır.
Amazon Havzasının biyotopları çok ilginçtir ve önemli değişikliklere uğrayabilir. Aralık ayında yağmur sezonu başlar, bu da nehirlerin taşmasına neden olur ve bunun sonucunda büyük alanlar sular altında kalır. Seller çok fazla tortu getirir ve daha önce kristal berraklığına sahip olan sular bir bataklık gibi olur. Uzun süren yağmurlar sona erdikten sonra, su seviyesi düşer, su tekrar berrak hale gelir. Her yerde, suyun koyu bir renk aldığı sakin durgun sular (“kara su”) oluşur. Bu izole alanlarda, su aşırı derecede yumuşak ve asidik oluşuyla farklılık gösterir. İşte Diskuslar vahşi doğada bu koşullar altında yaşarlar. Kıyıya yakın kalmayı tercih ederler, ağaççıkların çalılarında yaşarlar. Bu tür su kütlelerindeki taban, dökülen yaprakların çürümesinden oluşan kalın bir tabakadan oluşur. Balığın temel yaşam ve yumurtlama süreci kıyı bitki örtüsünün kökleri arasında gerçekleşir. Diskusların büyük nehirlerde nadiren bulunabileceğini, bu balıkların küçük akarsuları ve dereleri tercih ettiklerini belirtmek gerek. Böyle bir izolasyonun sonucunda Diskusların yerel renk popülasyonları ortaya çıkmıştır ve bu sayede bizler de bu şaşırtıcı balıkların muhteşem renk çeşitliliğini izleyebiliyoruz.
Cinsleri
Diskusların sistematiği, balıkların yaşamına ilişkin incelemelerin yapılması sırasında bazı değişikliklere uğramıştır. Başlangıçta Diskusların tümü, sadece renk varyasyonları ile renk farklılıkları göz önüne alınarak tek bir türe dahil edildi. Ancak, bu balıkların özelliklerine daha ayrıntılı bir bakış, symphysodon türü içinde üç cinsin tanımlanmasına yol açtı.
Kırmızı Diskus (Symphysodon discus)
Diskusun bu türü ilk olarak amatör akvaryumlarda ortaya çıkmıştır. Bu türü ilk tanımlayan bilim adamının onuruna, genellikle Heckel Diskusu olarak adlandırılır.
Güney Amerika’da, Amazon Nehri Havzasında yaşarlar: özellikle Rio Negro, Rio Branco ve diğer nehirlerde. Humik maddeler açısından zengin olan, “kara su” olarak adlandırılan suyu tercih ederler. Doğal biyotoplardaki zemin kumludur, çok sayıda ölü yaprak barındırır.
Gövdenin şekli standarttır: disk şeklindedir, yanlardan düzleşmiştir. Göz irisi parlak kırmızıdır. Heckel Diskusunun gövdesinin rengi kırmızımsı sarıdan, kahverengiye kadar değişir. Uzunlamasına dalgalı mavi çizgiler, göğsün ve gövdenin ortası hariç olmak üzere, neredeyse balığın tüm gövdesinden geçer. Düzleşmiş gövdenin her iki tarafında dokuz dikey koyu şerit vardır; bunların arasında birinci, beşinci ve dokuzuncu şeritler en belirgin (daha parlak ve daha geniş) olanlardır. Diskusların rengi ruh durumlarına bağlı olarak değişebilir.
Balık heyecanlanırsa dikey çizgiler neredeyse kaybolur, ancak mavi olanlar çok daha parlak hale gelir. Stresli durumlarda veya kötü bakım şartlarında tam tersi olur: mavi çizgiler donuklaşır ve dikey olanlar daha kontrast hale gelir. Özellikle bakımsız kaldığı durumlarda, Diskusun rengini neredeyse tamamen kaybettiği gözlemlenebilir. Doğada 20 cm’ye kadar büyür, akvaryumlarda boyu genellikle 10-15 cm’yi geçmez. Eşey ayrılık zayıf bir şekilde belirgindir. Doğal beslenmesinin temelini, hayvansal ve bitkisel planktonlar ve ayrıca kurak dönemde kırıntılar oluşturmaktadır.
Yeşil Diskus (symphysodon tarzoo)
Balığın gövdesinin ana rengi kahverengi-sarı olmasına rağmen, doğada yakalanan Diskus bireyleri mavi gökyüzünün parlaklığıyla incelendiğinde pullar yeşilimsi görünür. Balık, cinsi tanımlayan sıfatı, balık ihracatı konusunda uzmanlaşmış olan Leticia kentindeki Kolombiyalı bir şirketin onuruna almıştır. Symphysodon tarzoo bu şirketin bulunduğu çevrede yakalanmış ve tanımlanmıştır. Diskusların bu grubunun cins statüsünü, nispeten daha yakın bir zamanda, 2006 yılında, DNA analizine dayanarak aldığını belirtmekte fayda var.
Yeşil Diskus Amazon Nehri Havzasında (Peru, Kolombiya, Brezilya) yaşar. “Kara Su”yu tercih ederler. Batık ağaçlar ve ölü yaprak döküntüleri arasında kıyıların yakınında yaşarlar.
Göz irisi parlak kırmızıdır. Yeşil Diskusun gövdesi ve sırt yüzgeci boyunca turkuaz renginde uzunlamasına dalgalı çizgiler geçer. Sırt yüzgeci boyunca geniş bir siyah şerit vardır. Bu cins Diskuslar, balıklarda altı aylıkken ortaya çıkan, gövdedeki ve yüzgeçlerdeki kırmızımsı noktaların varlığı ile diğer cinslerden morfolojik olarak farklıdırlar. Eşey ayrılık belirgin değildir. Akvaryumdaki Yeşil Diskusun ortalama büyüklüğü 13 cm’dir.
Mavi Diskus (Symphysodon aequifasciatus)
Cins sıfatı iki Latince kelimeden oluşur: aequus – “eşit” ve fascia – “şerit”. Bu isim, onu diğer cinslerden ayıran temel morfolojik farkı, yani gövdenin yanlarında bulunan, aynı genişlik ve yoğunluktaki dikey şeritlerin varlığını ifade eder. Bunlar büyük sürü balıklarıdır. Besleme için 250 litrelik bir akvaryum önerilir. Optimum su parametrelerini (sıcaklık, asitlik) kesinlikle korumak ve azotlu metabolizma ürünlerinin birikmesini önlemek gerekir.
Bu Diskus, Amazon ve Rio Negro nehirlerinin havzalarında yaşar. Berrak suyu tercih eder. Uzunluğu 15 cm’ye ulaşır. Kafası ve ağzı küçüktür. Gövde disk şeklindedir, üzerinde dalgalı bir desen vardır. Balıkların arka plan rengi kahverengi-sarıdan kırmızıya kadar değişir. Yatay şeritlerin olduğu mavi veya yeşilimsi renktedir. Geniş koyu renkli bir şerit, sırt ve anal yüzgeç boyunca yarım daire şeklinde geçer. Gövdenin rengi balığın ruh durumuna bağlı olarak değişebilir. Diskusun dişisi ile erkeği arasında ayrım yapmak oldukça zordur.
Karakteristik renge sahip olan Symphysodon aequifasciatus’un birkaç alt türü vardır – kahverengi ve mavi Diskuslar. Akvaryumdaki Yetiştiricilerin uzun süreli çalışmalarının çok sayıda renk varyasyonuna yol açması nedeniyle Diskusun tam cinsini belirlemek neredeyse imkansızdır. Bu balıklarda eşey ayrılık belirgin değildir.
Bakım ve besleme
Diskusların beslenmesi için her şeyden önce geniş bir akvaryum gereklidir. Küçük bir balık sürüsü için minimum hacim 250 litredir, ancak ideali 400 litre ve üstü bir akvaryumdur. Su sütununun yüksekliğinin yaklaşık 50 cm olması tercih edilir, çünkü yetişkin Diskuslar nispeten uzun balıklardır. Diskusları beslerken huzurlu olmalarını sağlamak çok önemli bir husustur. Bu balıklar çok ürkektirler ve sürekli stres faktörleri hastalanmalarına ve hatta ölmelerine yol açabilir. Diskusların bulunduğu akvaryumların, geçiş yerlerine ve güçlü ses kaynaklarının yakınlarına kurulması tavsiye edilmez.
Diskusları beslerken akvaryumun iç dekorasyonu için iki ana yaklaşım vardır. Bazı akvaryumcular klasik seçeneği, yani toprak ve kalın bitki çalılıklarının olduğu bitkili bir akvaryumu tercih ederler.
Diğerleri, Diskusların ek bir arka plana ihtiyaç duymadığına ve toprak, bitki ve dekor olmayan bir akvaryumda beslenmesinin daha iyi olduğunu düşünmektedirler. İkinci bakış açısı daha pratiktir ve öncelikle de Diskuslar için optimal sıcaklığa (27-30°C) dayanan bitkileri seçmenin zor olmasıyla ilişkilidir. İkincisi, akvaryumda ölmekte olan herhangi bir organik madde, Diskusların çok hassas olduğu potansiyel bir azotlu bileşik kaynağı olacaktır.
Öte yandan, Diskusların bulunduğu bir bitkili akvaryum çok daha muhteşem görünmektedir ve canlı bitkiler akvaryumda biyolojik dengenin korunmasına olanak tanımaktadır. En önemli hususlar, dikkatli bakım, karbondioksit gazı beslemesi, kaliteli aydınlatmadır.
Diskuslar, su parametrelerindeki herhangi bir dalgalanmayı iyi tolere edemezler. Çevre ne kadar kararlı olursa bu balıkların hastalanma olasılığı da o kadar az olur. Diskuslar son derece termofiliktirler, optimum besleme sıcaklığı 27-30°C’dir. Su, doğadakine yakın asitliğe ve yumuşaklığa sahip olmalıdır: pH = 5.5-6.5, sertlik 1 ila 12° dGH.
Akvaryumda kaliteli filtreleme (güçlü bir veya hatta birkaç harici filtre) ve havalandırma sağlanmalıdır. Sudaki nitrat içeriği 25 G/L’nin üzerine çıkamamalıdır. Diskuslar azotlu bileşiklerin konsantrasyonuna çok duyarlıdır ve normun aşılması strese girmelerine neden olabilir. Akvaryumun suyunun haftalık olarak ¼ oranında değiştirilmesi gereklidir. Hatta, günlük %10-20 su değişimi yapılmasına dair bir tavsiye de vardır. Bu durumda, her akvaryumcu en iyisinin ne olduğuna kendisi karar verir. Önemli olan, suyu temel parametreler açısından düzenli olarak test etmek ve ani sıçramalara izin vermemektir. Diskuslar akvaryumda iyi bir bakımla 10 ile 18 yıl arasında yaşayabilirler.
Uyumluluk
Diskusların komşularını seçerken ana sorun su parametreleri, öncelikle de sıcaklıktır. Balıkların çok azı yaklaşık 30°C’lik bir su sıcaklığında kendisini rahat hissedebilir. Ayrıca, Diskusların son derece yavaş balıklar olduğunu ve çok aktif akrabaları ile birlikte beslendiklerinde yiyeceksiz kalabileceği gerçeğini de hesaba katmak gerekir. Akvaryumcuların çoğu, Diskusları, 6 bireyden oluşan bir sürüde, bir tür akvaryumunda beslemenin en iyisi olduğu konusunda hemfikirdir. Diskuslarun çok sayıda renkli üreme formu nedeniyle, onları tek olarak beslerken bile akvaryumda inanılmaz bir renk çeşitliliği yaratmak mümkündür. Bununla birlikte, Diskusları diğer balıklarla birleştirmek istiyorsanız, küçük Haracinovlara (neonlar, tetralar), küçük tatlı su vatozlarına, cüce Güney Amerika Çiklitlerine (apistogram, vb.) dikkat etmek gereklidir.
Beslenme
Diskusların optimum su parametrelerinin yanı sıra doğru ve dengeli beslenmeye de ihtiyacı vardır. Uygun olmayan beslenme Diskuslarda sağlık sorunlarına, özellikle de gastrointestinal sistemin iltihaplanmasına neden olabilir. Çoğu akvaryumcu, Diskuslar için en iyi yem türünün canlı ve dondurulmuş yem olduğunu düşünmektedir: artemia, güve, tübül. Sığır yüreği bazlı ev yapımı kıyma ile besleme çok popülerdir. Bu tür yemlerin birkaç dezavantajı vardır; hazırlamak için zaman harcamanız gerekir, Diskusların diyetini dengelemek zordur. Buna ek olarak, bu tür yemlerin kullanımı su kalitesinin hızlı bir şekilde bozulmasına neden olabilir.
Tetra, özellikle Diskus meraklıları için, her cins Diskusa uygun olarak sağlık, uzun ömür ve etkinlik sağlayan bir dizi yem geliştirilmiştir. Tetra Discus kuru yem çeşitli türlerde üretilmektedir. Bu nedenle akvaryumcunun evcil hayvanlarının zevkle yiyeceği gıdaları bulması zor olmayacaktır.
- Tetra Discus, birkaç nesildir en tanınmış ve akvaryumcuların en sevdiği yemdir. Şekli, rengi ve bileşimi Diskusların spesifik ihtiyaçlarına tamamen uygundur. Balıkların rengini güçlendiren doğal maddeleri ve hastalıklara karşı daha fazla direnç için stabilize edilmiş C vitamini içerir. Diskuslar dibe yavaş yavaş batan küçük boyutlu kırmızı granülleri rahatça yerler. Bileşenlerin yüksek derecede sindirilebilir olması atık miktarını azaltır ve optimum su kalitesini daha uzun süre korur.
- Tetra Discus Energy, Diskuslarda stresi azaltmak ve bağışıklığı artırmak için özel olarak geliştirilmiş bir yemdir. Özel olarak seçilmiş yüksek kaliteli bileşenler balığın sağlığını korur. Granüllerin bir parçası olan L-karnitin, metabolizmayı etkiler ve lipitlerin daha iyi emilimini sağlar, böylece balıklar ek bir enerji yedeklemesi elde ederler. Özellikle stresli durumlar sırasında veya sonrasında (hastalık, su değişimi, teşhir, yumurtlama) önerilir.
- Tetra Discus Colour, yüksek etkili renk artırıcılar bakımından zengin, Kırmızı Diskus türlerinin güzel renklerini sürdürmeye imkân veren, yavaş yavaş batan granül bir yemdir.
- Tetra Discus Pro, daha fazla besin ve vitamin korumaya olanak tanıyan, düşük sıcaklık teknolojisi kullanılarak hazırlanan çoklu cips şeklindeki yenilikçi bir yemdir. Yem, Diskuslar tarafından mükemmel bir şekilde emilir ve suyun atıklarla kirlenme seviyesinde düşüşe olanak tanır. Doğal renk artırıcılar tam, güzel ve zengin renklerin garantisidir.
Diskusları günde en az 2-3 kez, birkaç dakika içinde yiyebilecekleri miktarda beslemek gereklidir. Yenmemiş yem artıklarının bir sifon ile akvaryumdan çıkarılması iyi olacaktır.
Üreme
Çiklitgiller ailesinin diğer üyeleri gibi, Diskuslar da çiftler halinde çoğalır. Tek eşlidirler ve ömür boyu çift olarak yaşamak için yaratılmışlardır.
Balıklarda eşey ayrılık belirgin değildir. Erkeği dişiden ayırt etmek sadece yumurtlama döneminde kesin olarak mümkündür. Ancak, deneyimli akvaryum meraklıları, yetişkin erkeklerin daha dik bir alna ve daha kalın dudaklara sahip olduklarını belirtmektedir. Cinsel olgunluk 1,5 yaşında oluşur.
Balıkların yumurtlamaya hazır olduklarını anlamak zor değildir; ileride yumurtalarını bırakacakları yuvayı hazırlamaya başlarlar, taşları ve bitkilerin yapraklarını temizlerler. O sırada, bitkilerin ve barınakların olduğu bir yumurtlama akvaryumuna nakledilmeleri gerekir. Akvaryumun uzunluğunun en az bir metre ve hacminin 100 litreden az olmaması arzu edilir. Işık kısılmalıdır, ayrıca yumurtlama akvaryumuna sürekli oksijen beslemesi yapılması da gereklidir. 2-3° dGH çok yumuşak su kullanılır. Sıcaklığı, genel akvaryumdakinden birkaç derece daha yükseltmek gerekir.
Yumurta akvaryumun duvarlarına, barınaklara, bitki yapraklarına yerleştirilir. Bir dişi ortalama 200 adete kadar yumurta bırakabilir.
Diskuslarda ebeveyn içgüdüsü belirgindir. Yumurtalar ve daha sonra da yavrular ebeveynlerin her ikisi veya biri tarafından korunur. Yumurtaların bakımı sırasında, yumurta üreticileri rahatsız edilemez. Herhangi bir potansiyel tehdit, Diskusların yumurtaları yemesine yol açabilir. İlk yavrular üç gün sonra yumurtadan çıkar. Diskuslarda yavru besleme yöntemi de sıra dışıdır. İlk iki hafta gençler, ebeveynlerinin derisinden salgılanan özel bir salgı ile beslenir. Bu sürece hem dişi hem de erkek katılır. Bir ebeveyndeki mukus biter bitmez, ikincisi hemen yardıma koşar.
Bu işlem biter bitmez, ebeveynler ortak bir akvaryuma alınabilir ve yavrular kendi kendilerine beslenebilirler. Diskuslar, gençken hiç dikkat çekici değildirler, renkleri solgundur, 3 aylıktan itibaren daha parlak hale gelirler.
Farklı Diskus cinsleri birbirleriyle karışabilir, bu çok sayıda renk varyasyonunun ortaya çıkmasına olanak tanır.