Canlı doğuran küçük bir balık olan Plati, geçmişten günümüze birden fazla nesil akvarist tarafından sevilen bir balık olmuştur. İlgi çekici görünümü, zahmetsiz oluşu ve üremesinin kolay olması nedeniyle acemi akvaristler için iyi bir seçimdir.
İçindekiler
Genel Bilgiler
Önceden Plati adıyla bilinen Benekli Platiler (Xiphophorusmaculatus), günümüzdeki sınıflandırmaya göre artık Plati cinsine ait değildir. Bilim adamları son revizyondan sonra Xiphophorus cinsine bağlamışlardır. Bu yüzden bilim açısından bu balığa Xiphophorus demek daha doğru olur. Ancak akvaristler arasında eski ismi daha çok yerleşmiştir, bu nedenle çok daha sık kullanılmaktadır.
Platiler canlı doğuran balıklardır. Bu, türün yumurtlama ile değil, önceden oluşan yavruların doğumuyla karakterize olduğu anlamına gelmektedir.
Dış görünüşü
Akvaryumdaki Platilerin boyutu 5 cm’yi geçmemektedir. Gövde kısadır, kuyruk yüzgeci geniştir. Gövde rengi çok çeşitlidir. Doğal formu yeterince dikkat çekici değildir (Kuyruğunda iki siyah benek bulunan sarı-kahverengi gövde). Günümüz akvaryum varyasyonları; kırmızı, sarı, benekli ve diğer renklerde karşımıza çıkar. Ayrıca yüzgeçlerin şekli de farklı olabilmektedir. Balon Plati- Yuvarlak gövdelidir, kavisli bir omurgası vardır. Uzun sırt yüzgeçleri olan peçeli formları da bulunmaktadır.
Doğal ortamı
Platiler, Kuzey Amerika’nın güney kesiminde (Kaliforniya, Kolorado, Florida) ve Orta Amerika’da (Meksika, Guatemela) yaygın olarak bulunmaktadır. Tatlı suyu olan rezervuarları severler. Ancak sıklıkla su karışması nedeniyle tuz oranı artan Atlantik Okyanusuna akan nehirlerin alt kısmında bulunmaktadırlar. Bu tür biyotoplarda toprak, genellikle yoğun bitki çalılıkları ile kaplıdır. En çekici olanları Yucatan Yarımadası’nda yaşamaktadır.
Plati türleri
Günümüz Platilerinin çok çeşitli renkleri ve formları uzun seleksiyonun bir sonucudur. Xiphophoruslar ile birleşme imkânı çok sayıda melezin oluşmasını mümkün kılmıştır.
Mickey Mouse Plati
Bu üreme formu adını kuyruk yüzgecinin tabanında bulunan sıra dışı bir desenden almıştır. Ortada bir tane büyük, yanlarda ise iki küçük siyah benek bulunmaktadır. Bu, ünlü çizgi film kahramanı fare Mickey Mouse’un siluetini andırmaktadır. Ana gövde rengi altından mavi tonlara kadar çok çeşitli olabilmektedir.
Siyah Plati
Bu formun özelliği, gövde renginin ağırlıklı olarak siyah olmasıdır. Ancak Platiler tamamen siyah olmamaktadır. Başları, yüzgeçleri ve kuyrukları daha açık renkte olmaktadır (Kırmızı, turuncu v.s.).
Kırmızı Plati
Karışıklık ve çok sayıda hata tamamen bu formla ilişkilidir. Bunun için tanımlama yaparken sadece vücudun rengine değil, aynı zamanda yüzgeçlere de bakmak gereklidir. Kırmızı gövdeli ve siyah kuyruklu yaygın ve popüler Platiler farklı bir gruba aittir.
Mavi Plati
Platinin bu formunun gövdesi, yansıyan ışıkta karakteristik bir neon parlaklığına veya metalik parlaklığa sahip mavi renktedir. Bu renk, özel hücreler olan iridoforlar tarafından belirlenmektedir. Kısmen benzer renkler, diğer ırklarda da görülebilmektedir.
Beyaz Plati
Bu grup, vücut pigmentlerinin oluşumundan sorumlu genlerin, meydana gelmeleri sürecinde “kapatıldığı” platileri içerir. Bu yüzden beyazdan başka hiçbir renk bulunmamaktadır. İç organlar ve solungaçlar genellikle pullardan görülebilir. Yüzgeçlerin rengi vücudun renginden farklı olabilmektedir. Böyle bir fenotip yavrulara geçmediğinden, oldukça nadir bir cinstir.
Balon Plati
Balon Plati alışılmadık vücut şekliyle dikkati çekmektedir. Çıkıntılı göbeği ile neredeyse yuvarlak bir şekli vardır. Vücudu kısa, omurgası kavislidir. Abartılı vücut şekline rağmen, akvaristler arasında oldukça popüler bir balıktır. Renk alternatifinin fazla olması bunda önemli bir rol oynamaktadır. Altın, mermer, gümüş, siyah ve kırmızı renkleri mevcuttur. Balıkların üreme sırasında büyüme sürecinde deforme olan düz bir omurga ile doğduğunu belirtmekte fayda vardır.
Bu tür nispeten hantal olduğundan, komşularının çok hareketli balıklardan seçilmemesinde fayda vardır.
Turp Plati
Platinin çok ilginç bir seleksiyon formudur. 70’li yıllarda yeniden yetiştirilmiştir. Diğer türlerden temel farkı kuyruk yüzgecinin sıra dışı yapısıdır. Eşkenar dörtgen şeklindedir, orta kısmında geniş veya dar bir şerit bulunmaktadır. Gövde rengi farklı olabilmektedir, ancak kırmızı gövde ve siyah kuyruk klasik kabul edilmektedir. Gerçekten yan taraftan bakıldığında yerden çıkan bir “Turpu” andırmaktadır. Bakımı ve beslenmesi konusunda diğer türlerden farklı değildir.
Bakımı
Platinin bakımı oldukça kolaydır ancak mümkün olduğunca rahat olabilecekleri belli başlı koşulların yerine getirilmesi gerekmektedir.
Bir çift balık başına 15 litrelik akvaryum uygundur. Ancak 6 veya daha fazla balıktan oluşan küçük sürüler halinde beslemenin daha iyi olduğu, ayrıca doğurganlık oranlarının fazla olduğu göz önüne alındığında, en uygunu 60 litrelik akvaryumda tutmaktır.
Platiler yanlışlıkla dışarı atlayabileceğinden, besleneceği akvaryumun bir kapağı olmalıdır.
Balıklara iyi bir filtreleme ve havalandırma sağlamak gereklidir.
Koyu renk bir toprak seçilmelidir. Platiler doğal ortamlarında yoğun rezervuarları tercih etmektedir. Bu yüzden akvaryuma mümkün olduğunca çok bitki ekilmelidir. Platiler çok hareketli balıklar olduğundan serbest yüzecekleri bir alan bırakılması unutulmamalıdır. Cryptocorynes, Chinodorus, Elodea, Seratofilim ve diğerleri uygundur. Yavruların içinde saklanabileceği bir Riccia’ya sahip olmak da uygun olacaktır.
Platilerin bakımı için uygun olan su parametreleri: T=24-27°C, maksimum pH 8, GH=10-20
Platilerin sert suyu sevdiğini belirtmekte fayda vardır. Çok yumuşak suda tutulduklarında, hastalıklara karşı daha hassastırlar. Suyun sertliğini arttırmak için mermer talaşlarının kullanılması mümkündür. Akvaryumdaki su hacminin %20’sine kadar olan kısmının her hafta değiştirilmesi tavsiye edilmektedir.
Suyun periyodik olarak tuzlanması konusu Platilerle ilgili olarak akut bir konudur. Balıklar artan tuzluluğu sorunsuz bir şekilde tolere etmektedirler. Ancak rehavete kapılmamalısınız; çoğu durumda en iyisi tuzu ilaç gibi kullanmaktır.
Cinsiyet farklılıkları
Canlı doğuran balıkların diğer temsilcilerinde olduğu gibi Platilerde de belirgin cinsiyet farklılıkları vardır. Dişiler erkeklerden çok daha büyüktür ve daha yuvarlak bir karınları vardır ve renkleri daha az parlaktırlar. Ancak ana ayırt edici cinsel özellikleri gonopodia adında özel bir organlarının bulunmasıdır. Bu, çiftleşme organı olan özel bir yüzgeçtir. Gonopodialar üreme sırasında genital sıvıların aktığı bir oluk olarak kullanılmaktadır. Ayrıca üzerinde döllenme sırasında daha iyi tutunmayı sağlayan ve yavru sahibi olma şansını büyük ölçüde arttıran bir kanca bulunmaktadır. Dişi olanların geniş, standart formda bir yüzgeci bulunmaktadır.
Uyumluluk
Platiler– barışçıl balıklardır. Hem akrabalarıyla hem de diğer balık türleri ile mükemmel şekilde bir arada bulunabilmektedirler. Platiler için en iyi komşular, benzer beslenme koşullarına sahip orta büyüklükteki sakinler olmaktadır.
En uygun akvaryum arkadaşları sert suyu seven balıklardır: Lepistes, Moli, Xiphophorus, bazı yayın balıkları ve Gökkuşağı Balıkları.
Skaler, Tetra, Zebra, Gurami ve Bıyıklı Balıklar da iyi birer komşu olmaktadırlar. Ancak tüm akvaryumlarda, tehlike durumunda Plati Balığını saldırıdan koruyacak bir barınak olmalıdır.
Tabii ki büyük agresif Cikletler (Astronot Balıkları, Aequidensler) ve ayrıca Altın, Koi Sazanları, Platiler için uygun komşular değildirler.
Platilerin beslenmesi
Platiler doğada küçük böcekler ve algler ile beslenmektedirler. Platilerin mide ve bağırsak sistemlerinin iyi çalışması için bitkisel life ihtiyaçları vardır. Yemek konusunda pek seçici değildirler: akvaryumda her türlü yemi yerler.
Bu balıklar akvaryumda genellikle suyun üst ve orta katmanlarında yüzmektedir. Bu nedenle Platilerin de pul şeklinde (Tetra Min) ya da cips şeklinde (Tetra Pro) yem ile beslenmesi daha uygundur. En popüler renk varyasyonları şu şekildedir: Kırmızı, turuncu, sarı. Balıkların doğal rengini güçlendirmek için Tetra Rubin ve Tetra Pro Colour çok uygundur. Bu yemler doğal renk arttırıcılar muhteva etmektedirler. Platilerin beslenmesinde Tetra Phyll veya Tetra Pro Algae gibi bitki bileşeni içeren yemler kullanılmalıdır. Bu yemlerdeki yüksek oranda spirulina içeriği, platinin lif ihtiyacını tam olarak karşılamaya yardımcı olmaktadır. Balıklarınızı bazen lezzetli ve sağlıklı bir yem olan Tetra FreshDelica ile de şımartmanız mümkündür. Bunlar çok lezzetli bir jöle halinde popüler yem organizmalarıdır.(Kan kurdu, su piresi v.s.)
Platiler, birkaç dakikada yiyebilecekleri küçük porsiyonlar halinde günde birkaç defa beslenmelidir.
Üreme ve çoğalma
Diğer canlı balık doğuran türler gibi Platilerin üremesi de zor değildir. Balıklarda döllenme içseldir ve yumurtalar dişinin genital kanalında gelişmektedir. Neticede kendi kendini besleyebilen bir yavru meydana gelmektedir. Bunların tamamı hayatta kalma şansını büyük ölçüde artırmaktadır.
Cinsel diformizm balıklarda belirgindir. Platiler 5-6 aylıkken cinsel olarak olgunlaşmaktadırlar. Hem genel bir akvaryumda hem de yumurtlama akvaryumunda üreme mümkündür. Dişiler, yavruları genellikle 1,5-2 ay taşımaktadır. “Doğumdan” hemen önce anal yüzgecin yakınındaki benek daha koyu bir renge dönüşmektedir. Dişinin doğurganlığı 80 yavruya kadar ulaşabilmektedir.
Yavruları en üst düzeyde korumak için dişinin ayrı bir yumurtlama akvaryumuna koyulması önerilmektedir. Genel bir akvaryumdan doğrudan su alınması mümkündür. Küçük yapraklı bitkiler, yavruların saklanabileceği yumurtlama alanına konulmalıdır. Yumurtlama akvaryumunda iyi bir filtreleme ve havalandırmanın olması gerekmektedir. Suyun düzenli olarak değiştirilmesi gerekmektedir. Yavrunun yenmesinin önüne geçebilmek için yumurtlama bittikten sonra dişinin çıkartılması önerilir.
Tetra Min Baby özel yemi başlangıç için çok uygundur. Yavruların iyi büyümeleri ve gelişmeleri için günde 4-6 kez beslenmeleri önerilmektedir. Bu durumda yavru hızla büyüyecek, parlak bir renge ve sağlıklı bir görünüme sahip olacaktır.