Vallisneria, en mütevazi akvaryum bitkileri sıralamasında üst sırada yer almaktadır. Yeni başlayan bir akvarist bile yetiştirebilir ve deneyimli olanlar ise bu bitki yardımıyla muhteşem kompozisyonlar yaratabilirler. Makalemizde, popüler Vallisneria çeşitlerinden ve akvaryumda yetiştirme koşullarından bahsedeceğiz.
İçindekiler
Genel bilgiler
Vallisneria (Vallisneria sp.) – Sucul Bitkiler ailesinden çok yıllık otsu bitkilerden oluşan bir gruptur. Cins ilk olarak 1753’te Carl Linnaeus tarafından tanımlanmış ve İtalyan bir botanikçi olan Antonio Vallisneri’nin adını almıştır. Vallisneria’nın sistematiği defalarca revize edilmiştir. Şu anda 14 tür bu cinsin kapsamına girmiş durumdadır.
Vallisneria gerçek bir su bitkisidir (hidrofit). Düz veya sarmal olarak dönen şerit benzeri yaprakları karakteristik özelliğidir. Vallisneria’nın oldukça hızlı bir şekilde oluşturduğu yoğun çalılıklar arka planda hoş bir fon oluşturur, bu yüzden genellikle “akvaryum için dekoratif duvar kağıdı” olarak anılır.
Vallisneria, güzel olmasının yanı sıra önemli bir fayda da sağlar: her türlü canlı bitki gibi suya oksijen salgılar ve örneğin nitratlar gibi, istenmeyen çözünmüş organik bileşikleri emer. Vallisneria yeni bir akvaryuma başlarken çok fayda sağlar– zahmetsiz oluşu ve hızlı büyümesi, yeni akvaryumda biyolojik dengenin çok daha hızlı kurulmasına ve alglerin gelişmesini önlemeye olanak tanır.
Vallisneria’nın bakım gereksinimi asgari düzeydedir, bu nedenle akvaryumdaki ilk canlı bitki olarak güvenle tavsiye edilebilir.
Bilim adamları, azot ve fosfor tuzlarından gelen atık suları arıtmak için Vallisneria kültürünün kullanılmasının mümkün olduğunu kanıtlamışlardır.
Dış görünüş
Vallisneria, şerit benzeri yaprakları olan düzenli çalılardır. Genellikle parlak yeşil renktedirler, ancak bazen kırmızımsı bir renk tonuna veya kısa, koyu renkli damarlara sahip olabilirler. Yapraklar düz veya sarmal olarak bükülmüştür. Bir rozet içinde toplanmışlardır ve türlerine bağlı olarak 20 ila 100 cm arasında büyüyebilirler. Bunlar suya tamamen batırılırlar ve yüzeye ulaştıklarında yüzerler. Bu onları, su altındaki yaprakları asla sürünmeyen su oklarından ayırmaktadır. Damarlanma paraleldir. Birçok türünün yaprak ayaları ince tırtıklı bir yapıya sahiptir, bu nedenle, bitkiyi tutarken kendinizi kesmemek için çok dikkat etmelisiniz.
Kök sistemi orta derecede gelişmiştir, köklerin uzunluğu 10 cm’ye ulaşır. Kök rengi beyaz veya sarımtıraktır. Yoğundurlar ve kırılgan değildirler. Bazılarının çiçekleri oldukça büyük olmasına rağmen, türlerin çoğundaki çiçekler küçük ve gösterişsizdirler. Çiçekler, uzun pedinküller üzerindeki şemsiye şeklindeki salkımlarda toplanırlar. Bitkiler dioyiktir, üzerlerinde uygun çiçek türlerinin geliştiği erkek ve dişi bitkiler vardır.
Yaşam alanı
Tropikal ve subtropikal bölgelerdeki bütün kıtalarda, su kütlelerinde yaygın olarak bulunmaktadırlar. Bazı türleri ılıman bölgelere kadar ilerlemiştir. Vallisnerialar hem hızlı akan nehirlerde hem de durgun sularda – göllerde, göletlerde- mükemmel bir şekilde büyürler. Çoğu zaman, yoğun bir Vallisneria halısı gölet tabanının önemli bir bölümünü kaplayabilir.
Vallisneria türleri
Sarmal Vallisneria (Vallisneria spiralis)
Ilıman kuşak sınırında bile bulunan yaygın bir bitkidir. Yapraklar parlak yeşil renkte ve şerit şeklindedir. Çoğu durumda sarmal olarak bükülürler, ancak bu durum türe değil, büyüme koşullarına bağlıdır. Bitki, düşünülebileceği gibi, tür sıfatını, yapraklarının şekli nedeniyle değil, dişi bir çiçeğin olduğu pedinkülün, sarmal bir sap üzerinde oturmuş olması nedeniyle almıştır. Akvaryumdaki bitkilerin uzunluğu genellikle 30-40 cm’dir.
Akvaryumun arka planını ve yan duvarlarını süslemek için son derece uygundur. Besleme için ılık suya (20-28°C) ihtiyaç vardır. Yumuşak su olması iyi olacaktır, bitki yüksek sertlikteki suda küçülür. Aydınlatma için yüksek talepleri yoktur. 3-4 cm’lik bir tabaka halinde 4-6 mm’lik bir toprak fraksiyonu optimal olacaktır. Akvaryumda pas olmamasının sağlanması önemli bir husustur, pas varsa bitki hızla ölür.
Üzerinde yavru bitkilerin oluştuğu sürgünlerin yardımıyla vejetatif bir şekilde kolayca çoğalır. Bir yıl içinde 50-100 kadar yeni bitki oluşur. Birkaç yaprak oluştuktan ve köklerin ortaya çıkmasından sonra ana çalıyla bağlantı kesilebilir. Tohum üremesi son derece nadirdir, çünkü akvaryumlarda çoğunlukla dişi bitkiler bulunmaktadır.
Dev Vallisneria (Vallisneria gigantea)
Doğal koşullar altında, Dev Vallisneria Güneydoğu Asya adalarında bulunur.
Çok büyük bir bitkidir ve 1 m’den daha fazla uzunluğa ulaşabilen şerit benzeri yaprakları vardır. Yaprak ayası parlak veya koyu yeşil renktedir. Büyük ve uzun akvaryumlara, arka duvarlar boyunca veya yan duvarların yakınına dikilmesi önerilir. Yüzeye ulaşan yaprakların akvaryumda doğal gölgeleme yaratabileceğine dikkat edilmelidir, bu diğer bitki türleri için iyi olmayabilir. Bu nedenle akvaryuma ek bir yan aydınlatmanın konulması önerilmektedir.
Gelişimi için su sıcaklığının 20-26°C olduğu tropikal bir akvaryum gereklidir. Bitkinin bulunabileceği parametre aralığı çok geniştir, ancak suyun yumuşak ve hafif asidik olması önerilir.
Vallisneria, 12 saate kadar süren parlak ışığı tercih eder.
Bitkinin kökleri oldukça uzundur, bu nedenle büyük, tercihen en az 5-7 cm’lik bir toprak tabakası gereklidir. Siltli toprağı sever. Ek gübrelemeye ihtiyaç duymazlar, ancak Tetra PlantaMin ve Tetra Crypto gibi sıvı ve tablet gübrelerin uygulanmasına iyi yanıt verirler.
Sürgünlerin yardımıyla vejetatif olarak çoğalırlar.
Vallisneria Nana (cüce) (Vallisneria nana)
Bu bitkinin anavatanı Kuzey Avustralya rezervuarlarıdır. İsmine rağmen, bitki 30-60 cm’ye kadar uzun yapraklara sahiptir. Fakat diğer Vallisneriaların aksine, oldukça dardırlar (2,5 mm’ye kadar). Yaprak ayası koyu yeşil renktedir, üstte ince tırnaklar vardır. Köksap kısadır.
Cinsin diğer temsilcileri gibi, Cüce Vallisneria da bakımı açısından zahmetsiz bir bitkidir. Akvaryumun orta ve arka planında en iyi şekilde görünecektir. Büyüme oranı hızlıdır, ancak yeri değiştirildiğinde adaptasyon süresi uzayabilir. Bununla birlikte, bitki akvaryumda kök salmışsa, vejetatif sürgünler yardımıyla düzenli üreme sağlanır.
Vallisneria Nana ışık seven bir türdür, bu nedenle akvaryumda iyi bir aydınlatma olmasına özen gösterilmelidir. Uygun su sıcaklığı 25-28°C, uygun sertlik orta sertliktir. Ancak genel olarak, bitki bu parametrelerden sapmaları iyi tolere eder.
Kök sistemi zayıf bir şekilde gelişmiştir, bu nedenle toprağın ince fraksiyona sahip olması ve siltli olması gereklidir.
Kaplan Vallisneria (Vallisneria Nana”Tiger”)
Kaplan Vallisneria ya da yeni sınıflandırmaya göre Benekli Vallisneria, daha önce Sarmal Vallisneria varyasyonuna dâhil edilmesine rağmen, bir Cüce Vallisneria biçimi olarak kabul edilmiştir. Boyutları büyüktür. Yaprak ayasının uzunluğu 60 cm’ye ve genişliği de 2 cm’ye kadar ulaşabilir. Yaprak ayasının tüm uzunluğu boyunca koyu renkli çizgilerin varlığı ayırt edici bir özelliktir. Bu da, bitkinin kaplan derisine benzemesine yol açmaktadır. Bakımı açısından zahmetsiz bir türdür. Orta derecede aydınlatma, sıcak ve çok sert olmayan su gereklidir. Mikro ve makro gübrelerin uygulanmasına iyi yanıt verir. Büyüme yavaştır, üreme sürgünlerin yardımıyla vejetatif olarak gerçekleşir.
Vallisneria Americana (Vallisneria americana)
Vallisneria Americana sadece Amerika’da yetişmez. Güney ve Doğu Asya, Japonya, Okyanusya’daki su kütlelerinde de bulunur. Hem hızlı akan nehirler hem de yavaş akan ve durgun su kütleleri gibi farklı biyotopları vardır. Doğada, birçok sucul organizma türü için besin görevi görür.
Köksap kısa ve güçlüdür, yavru bitkilerinin geliştiği sürgünleri kolayca verir. Yapraklar şerit şeklindedir, yumuşaktır, 20 cm’ye kadar büyür, bir rozet üzerinde toplanmışlardır. Vallisneria Americana’nın iki ana formu vardır – dar yapraklı ve geniş yapraklı. İlkinde yaprak ayasının genişliği en fazla10 mm, ikincisinde ise 10-25 mm’dir. Yapraklar testere şeklindedir, üzerlerinde enine damarlar bulunmaktadır.
Akvaryumun arka planını veya yan duvarlarını süslemek için son derece uygundur. Toprak olarak iri taneli kum veya yuvarlak çakıl taşları kullanılabilir. Tabakanın kalınlığı en az 6 cm olmalıdır. Bunların haricinde iddiasız bir bitkidir: günde 10-12 saate kadar süren orta veya parlak aydınlatma, orta sertlikte, 24-28°C sıcaklıkta su. Tetra PlantaMin gibi demir içeren gübrelerin uygulanmasına çok iyi yanıt verir. Vallisneria Americana, suyun tuz oranında herhangi bir artışı çok iyi tolere etmez.
Üreme, sürgün üzerinde oluşan dallanmalarla gerçekleşir. Başka bir yere taşındığında, büyümede 2 aya kadar varan bir yavaşlama olabilir.
Bakım ve besleme
Vallisnerialar, bakımı en az zahmetli bitkilerden biridir.
Büyük ölçüde, akvaryumcunun bitkinin büyümesi ve çoğalması için belirli koşulları oluşturması bile gerekli değildir. Bununla birlikte, yemyeşil ve parlak bir bitki örtüsü elde etmek için uygun bir aydınlatmaya ve su parametrelerine dikkat etmek gereklidir.
Vallisneria parlak aydınlatmayı sever, ancak ortalama miktardaki ışıkla bile gelişebilir. Ancak, örneğin Vallisneria Cüce gibi bazı türler için istisnalar vardır. Diğer bitki türleriyle birlikte bakıldığı durumlarda, su yüzeyine ulaştıktan sonra Vallisneria’nın yapraklarının gölgeli alanlar oluşturduğu gerçeğini hesaba katmak gerekir. Bu nedenle, bitkilerin, özellikle ışık seven bitkilerin yerini önceden planlamak daha iyi olacaktır.
Vallisneria, çok çeşitli su parametrelerinde sorunsuz bir şekilde yaşayabilir. Bu termofilik bir türdür ve Vallisneria, sıcaklıktaki kısa süreli düşüşleri 15°C’ye kadar tolere edebilse de, uygun değerler 24-28°C olacaktır. Bitkinin büyümesi düşük sıcaklıklarda çok yavaşlar. Suyun reaksiyonu nötr veya hafif asidik olmalıdır. Sertlik açısından, çoğu tür için 15 dgh’yi aşmamak daha iyi olacaktır. Suyun içeriğinde pas ve yüksek oranda bakır olmamalıdır, bunlar bitkileri hızla öldürebilirler.
Vallisneria’nın yapraklarının uzunluğunun nadiren 30 cm’den daha kısa olduğu dikkate alındığında, akvaryumda orta ve arka planlara yerleştirilmesi en iyi seçenek olacaktır. Bitkiler, hızlı büyümeleri nedeniyle, arka veya yan duvarları ve hatta donanımı gayet iyi süsleyen çok yoğun çalılıklar oluştururlar. Yüzeyde yüzen Vallisneria yaprakları, serbest yüzen bitkileri sabitleyecek bir yer olarak işe yarayabilir.
Birçok akvarist çok fazla uzamış olan yaprakları budar. Ancak bu durum maalesef budanan yaprakların sararmaya ve çürümeye başlamasına neden olur. Bu nedenle, Vallisneria yetiştirirken uygun büyüklükteki dalları bırakarak zaman zaman budamak daha doğru olacaktır. Su kalitesini bozmamaları için, çürümüş ve bozulmuş yaprakların akvaryumdan çıkarılması gerekir.
Üreme
Vallisneria için iki tür üreme karakteristiktir: vejetatif ve tohumdan. Birincisi dallanma ile gerçekleşir. Üzerinde yavru bitkilerinin geliştiği uzun sürgünler köksaptan ayrılır. Böylece, ana bitki ile bağlantılı olan farklı boyutlarda bir dizi bitki oluşabilir.
Akvaryumlarda tohumla üreme nadirdir. Bunun nedeni, Vallisneriaların dioik bitkiler olmasıdır. Vallisnerianın erkek ve dişi çiçekleri farklı bitkilerde gelişir. Döllenmenin gerçekleşmesi için, akvaryumda her iki tür bitkinin bulunması ve dahası, aynı anda çiçek açması da gereklidir. Fakat üreme süreci çok ilginçtir.
Uzun pedunküllerdeki dişi çiçekler suyun yüzeyine yükselir. Erkek çiçekler olgunlaşır ve bitkiden ayrılır, daha sonra yüzeye çıkarlar, burada doğrudan temas sonrasında dişi çiçek döllenmiş olur. Döllenmeden sonra dişi çiçek suyun altına çekilir, yavru burada gelişir.