Rasbora’nın taksonomisi oldukça kafa karıştırıcıdır. Daha önce, tüm benzer balıklar aynı cinse, Rasbora’ya dâhil edilmişti. Bununla birlikte daha sonra böyle bir kapsamda, grubun akrabalıkları dikkate alınmadan türlerin sınıflandırılmasının tam bir “karmaşa” içerisinde olduğu belirlenmiştir. İsveçli taksonomistlerin çalışmaları sonucunda grubun ciddi bir revizyonu yapılmış ve birkaç yeni cins tahsis edilmiştir. Ancak günümüzde bile, karşılaştırmalı anatomiye ilişkin yeni veriler sayesinde farklı Rasbora türlerinin taksonomisi netleştirilmektedir ve buna eklemeler yapılmaktadır. Örneğin, popüler bir balık olan Galaktika Mikro Rasboranın hala Danio cinsine dahil olduğu kanıtlanalı çok olmamıştır. Yazımızda, bu ilginç balıkların bakımında önemli olan noktalara değineceğiz.
İçindekiler
Genel bilgiler
Rasboralar, Sazan familyasının, ağırlıklı olarak küçük tropikal tatlı su balıklarının çeşitli cinslerini kapsayan kolektif bir gruptur. Bu grubun temsilcileri Güneydoğu Asya’da yaygın olarak bulunmaktadır. Bütün Rasboralar sürü halinde yaşamaktadırlar, bakımı kolaydır. Birçoğu ilginç renk varyantlarına sahiptir. Buna, nispeten kolay bir üremeyi de eklediğinizde Rasboraların akvaristleri neden cezbettiğini hemen anlaşılacaktır. 70’den fazla Rasbora türünden yalnızca küçük bir kısmının yaygın olması nedeniyle bu balık grubunun genellikle göz ardı edilmesine rağmen, bunlara amatör akvaryumlarda rastlamak da mümkündür.
Sakin mizacı sayesinde, diğer barışçıl balıklarla birlikte ortak akvaryumlarda beslemek için çok uygundur. Çoğu tür, yeni başlayan akvaristler için ilk misafirler olarak önerilebilir.
Dış görünüş
Rasboralar dış görünüş ve davranış açısından, Güney Amerika’nın nehirlerinde yaşayan Tetragiller familyasının temsilcilerine çok benzemektedir. Balıkların çoğunda uzun bir gövde ve küçük şeffaf veya hafif renkli yüzgeçler vardır. Küçük ağzı yukarıya yöneliktir, bu da sadece suyun içindeki küçük omurgasızları yakalamalarına değil, aynı zamanda düşmüş böcekleri ve larvaları suyun yüzeyinden toplanmalarına da imkân sağlar. Ağzının yanında, birçok sazanın karakteristiği olan duyargalar yoktur.
Rasboralar gövde uzunluğu açısından çok çeşitlidir. Grupta hem cüce temsilcilere (2,5 cm’ye kadar) hem de 15-20 cm’ye kadar büyüyen ve yerel halkın balıkçılığının hedefi olan gerçek devlere rastlamak mümkündür.
Rasboraların ve gövdelerindeki desenlerin rengi belirli bir türe bağlıdır, ancak gümüş ve kırmızı tonlar hakimdir. Münferit türlerde gövdenin arkasında kama şeklinde karakteristik bir leke vardır. Cinsel dimorfizm belirgin değildir.
Yaygın akvaryum balıkları olan Rasboraların ömrü yaklaşık 5 yıldır.
Yaşam alanı
Rasboraların doğal yaşam alanı Güneydoğu Asya’dır. Bu grubun temsilcileri Hindistan’dan Endonezya Adalarına kadar geniş bir alana yayılmıştır. Türleşme merkezinin Tayland, Malakka Yarımadası, Kalimantan ve Sumatra Adaları olduğu kabul edilmektedir.
Yavaş akan küçük nehirler ve akarsular, Rasboraların yaşadığı tipik biyotoptur. Bunlar Yağmur Ormanlarının gölgesinin altında akarlar, bu yüzden burada ışık soluktur, su ise yumuşak, asidik ve humik maddeler bakımından zengindir (sayısız bitkinin dökülmesi ve çürümesi nedeniyle). Bunlar, suyun karakterstik bir “koyu” renk almasına neden olurlar.
Türler
Kama Lekeli Rasbora (Trigonostigma heteromorpha)
Akvaryumculukta en yaygın ve popüler olan türdür. Kuyruktan gövdenin ortasına kadar uzanan kama şeklindeki büyük bir siyah leke karakteristik ayırt edici özelliğidir. Balıkların büyüklüğü 4 cm’yi geçmez.
Kama Lekeli Rasbora doğada Güneydoğu Asya’nın su kütlelerinde yaşamaktadır: Tayland, Singapur, Borneo, Sumatra, Malezya. Bakımı için 40 litreden başlayan hacimde akvaryum gereklidir. Akvaryuma yoğun bir şekilde bitki dikilmelidir. Diğer türlerle de uyumludur ancak balıkların tarihi anavatanındaki su kütlelerinde yetişen, Kriptokorinler veya Aponogetonlar gibi türler ile komşuluk etmesi en uygun seçenek olacaktır. Yine de hemen hemen tüm sakin balık türleriyle mükemmel bir şekilde geçinir.
Espe’s Rasbora (Trigonostigma espei)
Yarım asırdan beri akvaryumcular tarafından bilinen bir başka minik Rasboradır. Doğada Tayland, Kamboçya, Vietnam’da yaşar. Sakin nehirleri, göletleri ve bataklıkları tercih eder.
Trigonostigma espei’nin gövdesinin uzunluğu sadece 3 cm’dir. Gövdesi pembemsi tonların olduğu bakır-turuncu renktedir, karnı gümüş rengindedir. Gövdesinin ortasından kuyruğa kadar kama şeklinde siyah bir şerit uzanır.
Balık sürüsünün beslenmesi için 30 litrelik bir akvaryum önerilir. Su yumuşak ve asidik olmalıdır. Tanenleri serbest bırakacak doğal bir kütüğün konulması tercih edilir. Bu, suyun doğal olana olabildiğince yakın olmasını sağlayacaktır. Tetra ToruMin düzenleyici de bu amaçlar için kullanılabilir.
Filtrasyon çok güçlü olmamalıdır, bu balıklar güçlü su akışını sevmezler. Akvaryuma, yüzeyde yüzen bitkiler de dâhil olmak üzere canlı bitkilerin konulması tercih edilir. Bunlar çekingen Rasboralar için iyi bir sığınak olacak ve ışığı hafifleteceklerdir.
Sürüler halinde beslemek iyi olacaktır. Tür içi rekabet, sadece dişileri cezbetmeye çalışan erkeklerin renklerinin değişmesiyle kendini gösterir. Uygun ve barışçıl balıklarla iyi geçinirler.
Ateş Işığı Rasbora (Trigonostigma hengeli)
Trigonostigma hengeli ya da Ateş Işığı Rasbora, 1956’da tanımlanmıştır. Bu balık Malakka Yarımadası, Sunda Adaları, Borneo ve Sumatra’daki su kütlelerinde yaşar. Yavaş akan nehirlerde ve göletlerde büyük sürüler halinde yaşarlar.
Balıkların büyüklüğü 3 cm’yi geçmez. Renk, yarı saydam fildişi renginden turuncu veya pembeye kadar değişir. Yüzgeçleri sarı tondadır. Gövdenin arka yarısı boyunca siyah bir şerit uzanır, bunun üzerinde mürekkeple yapılmış gibi duran parlak bir çizgi bulunur. Işık seçiminin başarılı olması durumunda, balık sürüsü parıldayan bir etki yaratır.
Ateş Işığı Rasboraları 8 bireyden oluşan gruplar şeklinde beslemek en iyi seçim olacaktır. Suyun asidik ve yumuşak olması haricinde, özel koşulların oluşturulması gerekli değildir. Akvaryumda güçlü bir akım olmamalıdır. Dekor temeli olarak, yoğun bitki çalılıkları oluşturmak ve doğal kütükler yerleştirmek gereklidir. Rasboralar parlak ışığı sevmezler, yüzeyde yüzen bitkiler ışığı yumuşatmaya yardımcı olacaktır.
Balıklar barışseverdir, hem akrabalarıyla hem de boyut ve mizaç açısından benzer balıklarla iyi geçinirler.
Sivrisinek Rasbora (Boraras brigittae)
Küçük ve zahmetsiz bir akvaryum balığıdır. Gövde uzunluğu iki santimetreyi geçmez. Adını, türü keşfeden ve tanımlayan bilim insanının eşi onuruna almıştır.
Gövde tuğla rengindedir, ortasından siyah bir şerit geçer. Yüzgeçler renkli değil, yarı saydamdır, bazen pembe veya kırmızımsı bir tonda olabilirler. Cinsel dimorfizm belirgin değildir.
Besleme için 40 litre hacimden başlayan bir akvaryum önerilir, ancak genel olarak, bu minikler daha küçük kaplarda da yaşayabilirler. Filtrenin güçlü bir akım oluşturmaması gerekir. Sivrisinek Rasboralar, neredeyse tamamen durgun suyu tercih eder. Balık barışseverdir ve küçük sakin türlerle mükemmel bir şekilde geçinir. Tercihen 8-10 bireyde oluşan bir sürü halinde beslenmelidir, aksi takdirde Rasboralar çekingen olurlar.
Cüce Rasbora (Boraras maculatus)
Tayland’ın güney kısmı, Malay Yarımadası, Sumatra ve Kalimantan balıkların doğal yaşam alanına dâhildir.
Cüce (Benekli) Rasbora minyatür bir balıktır. Yetişkinlerinin uzunluğu 2,5 cm’yi geçmez. Birçok akrabasının renginin aksine, gövdesinde bir şerit değil, koyu renkli birkaç leke vardır. Gövde rengi turuncu-kırmızıdır.
Minimum 30 litre hacimden başlayan akvaryumlar önerilir. Diğer küçük balık türleriyle iyi geçinir. Nano akvaryumlar için mükemmel bir seçimdir.
Gök İncisi Danio – Galaxy Rasbora (Danio margaritatus)
Modern sınıflandırmaya göre, bu tür Danio Balığı cinsine dahildir, ancak başlangıçtaki verilen isim bu balıklarla özdeşleşmiştir ve her yerde bu ada rastlanmaktadır.
Gök İncisi Danio ve ya diğer adıyla Galaxy Rasboraya, Myanmar’ın dağlık göllerinde rastlanmaktadır. Su bitkilerindeki yoğun çalılıklarda yaşamayı tercih ederler.
Balık gövdesinin uzunluğu 3 cm’yi geçmez. Dişilerde, gövdenin ana tonu gri-siyah veya gri-mavidir, parlak renkli bir karnı vardır. Gövdenin her tarafına incileri andıran beyaz lekeler dağılmıştır.
Bakımı için 30 litreden başlayan hacimde akvaryum gereklidir. Sürü halinde yaşarlar.
Bakım ve besleme
Rasboraları ev akvaryumlarında beslerken, bunların sürü balıkları olduklarını unutmamak gerekir. Bu da en az 6 bireyden oluşan bir balık grubunu beslemek gerektiği anlamına gelmektedir. Bu balıkların tek başına bakılması, maalesef ciddi strese neden olur ve Rasboralar ürkek ve gergin hale gelirler. Buna ek olarak, balıkların mükemmel renkleri gerçekten de sadece sürü ile birlikte olduklarında ortaya çıkar. Sürü olduklarında, grubun üyeleri arasındaki eğlenceli iletişimi de gözlemlemek mümkün olur.
Rasbora akvaryumu, balıkların maksimum boyutuna göre seçilir. Cüce temsilciler 30 litre hacimden başlayan akvaryumlarda kendilerini rahat hissedebilirler. Daha büyük akrabalar için 60 litre hacimden başlayan akvaryumların satın alınması iyi bir seçim olacaktır.
Rasboranın gerçek güzelliğini vurgulamak için, akvaryumun doğal yaşam alanlarına benzer bir tarzda düzenlenmesi gerekir. Zemin toprağı olarak küçük çakıl taşları veya kaba kum kullanmak en iyisidir. Doğal kütükler ve taşlar dekorasyon için uygundur. Akvaryumda canlı bitkilerden oluşan çalılıkların bulunduğu bir bölge ve bu aktif balıkların rahatça yüzecekleri bir alanın tahsis edilmesi tercih edilmektedir. Aydınlatmayı yumuşatmak için suyun yüzeyine Riccia, Su Marulu, Boynuz Otu gibi yüzen bitkiler konulabilir. Ayrıca Anubiaslar, Eğreltiotları, Kriptokorinler en uygun bitkiler olacaktır.
Rasbora akvaryumuna verimli bir filtre, hava motoru ve ısıtıcı kurulmalıdır. Böylece ortalama bir akış oluşturulacaktır. Yüksek su kalitesini korumak için akvaryumdaki su hacminin % 20’sinin her hafta değiştirilmesi gerekir. Suya, “Siyah” tropikal su etkisi yaratan, doğal turba özü içeren bir düzenleyici olan Tetra ToruMin eklemek faydalı olacaktır.
Rasboralar için optimum su parametreleri: T = 23-28°C, pH = 5.0-7.0, GH = 2-12.
Uyumluluk
Rasboralar, barışsever balıklardır; ortak bir akvaryum oluşturmak için mükemmel bir seçim olacaklardır. Rasboraları sürüler halinde beslemenin gerekli olduğunu unutmamak en önemli husustur.
Hiç şüphe yok ki, Rasboraları büyük yırtıcı balıklarla ya da sadece büyük türlerle birlikte buundurma girişimi çoğu durumda acı bir şekilde son bulacaktır. Bu nedenle, komşu olarak sadece sakin balıklar seçilmelidir: Neonlar, Tetralar, Lepistesler, küçük Gökkuşağı Balıkları, küçük sakin Barbuslar. Rasboralar barışçıl yayın balıkları olan Çöpçü Balıkları ve Ancistruslarla mükemmel bir şekilde geçinirler.
Rasboraların beslenmesi
Rasboraları ev koşullarında beslerken, bunları gerekli besin maddelerini sağlayacak, bağışıklığı güçlendirecek ve vücudun doğal rengini artıracak kaliteli kuru yemlerle beslemek en iyi seçim olacaktır. Canlı ve dondurulmuş gıdalardan vazgeçmek iyi olacaktır, çünkü bunlar öz olarak sadece proteinlidirler, bu da diyetin dengesiz olacağı anlamına gelir. Akvaryuma patojen ve parazit bulaşma tehdidini de akılda tutmak gerekir.
Popüler akvaryum Rasboralarının ağızları çok küçüktür. Bu nedenle, örneğin Tetra Micro Crisps gibi, süs balıkları için özel olarak üretilmiş olan bir mikro yem seçmek uygun olacaktır. Bu, iki farklı renkte cipsten oluşan bir karışımdır. Kırmızılar doğal renk arttırıcıları, yeşil olanlar ise sağlığı ve canlılığı korumak için bitkisel bileşenler içermektedir. Cipsler iyi sindirilir böylece balıkların atık miktarını azaltır ve akvaryumdaki suyun temiz kalmasını sağlar.
Alternatif olarak, küçük balıklar için üretilmiş olan çok amaçlı TetraMin Mini Granules kullanmak mümkündür. Bunlar yavaş yavaş batarlar ve Rasboralar tarafından anında ve kolayca yakalanabilirler.
Cips şeklinde yenilikçi bir yem olan TetraPRO Energy Multi-Crisps ekstra canlılık kazandırmak için yardımcı olacaktır.
Balıklarınızın diyetini çeşitlendirmek için onlara Tetra Fresh Delica’nın sağlıklı ve besleyici lezzetlerini ikram edebilirsiniz. Popüler yem organizmaları (güveler, artemia, vb.), enfeksiyon tehlikesi oluşturmaz ve Rasbolarınızın hoşuna gidecektir.
Üreme ve çoğaltma
Rasboralar uygun koşullar altında, ortak akvaryumlarda bile çoğalırlar. Bununla birlikte yavruları korumak için 40 litre hacimden başlayan ayrı bir akvaryum temin etmek iyi olacaktır. Su çok yumuşak (<4 dGH), asidik (pH = 5.0-6.0) ve ılık (26-28°C) olmalıdır. Su seviyesi yaklaşık 20 cm olmalıdır. Üretici balıkların bir hafta öncesinden yerleştirilmesi ve bol miktarda beslenmesi gerekir.
Yumurtlama için büyük yaprakları olan bitkiler ekilir. Dişi, yumurtalarını bu yaprakların altına bırakacaktır. Yumurtlama genellikle birkaç gün sürer. Yumurtlamadan sonra ebeveynler akvaryumdan çıkarılmalıdır. Larvalar bir gün sonra yumurtadan çıkarlar ve yavrular 3-5 gün sonra kendi kendilerine beslenmeye başlarlar.